Jakie korzyści przynieść może nam podejmowanie się zachowań proekologicznych? – dawka wiedzy o psychologii środowiskowej na koniec majówki.
Jednym z aktualnie największych długoterminowych globalnych zagrożeń życia człowieka jest pogłębiający się kryzys ekologiczny. Jego skutki popychają nas do prób przeciwdziałania mu poprzez zachowania proekologiczne. Podczas gdy ich rzeczywistą efektywność w polepszaniu stanu klimatu oceniają specjaliści ochrony środowiska, psychologowie mogą przypatrzeć się ich wpływom na ogólny psychofizyczny dobrostan jednostek.
Zachowania typowe dla społeczeństw nie naruszających równowagi ekologicznej skupiają się na wykorzystywaniu zasobów adekwatnych do elementarnych potrzeb przy ograniczaniu zużycia dóbr naturalnych czy emisji odpadów i zanieczyszczeń. Aktywności te podejmowane są przy zachowaniu motywacji do dbania o dobro przyszłych generacji. Ale jakie efekty wywierają one na samych członków owych społeczeństw? Jak to zazwyczaj bywa kij ma dwa końce – efekty mogą być więc zarówno pozytywne i negatywne.
Źródeł związku między zachowaniami proekologicznymi a dobrostanem doszukiwać można się w samej jego definicji. Wyróżnia ona więcej niż jedną jego przyczynę owego związku. Dobrostan psychiczny wynikać może z poczucia przyjemności lub poczucia znaczenia, a zachowania pełniące jedną lub obie z tych funkcji przyczyniają się do ogólnego poczucia jakości życia. Przyjemność czerpana z jazdy na rowerze w drodze do pracy może przyczyniać się do pozytywnego samopoczucia. Zmienia się to jednak, gdy w trakcie przejażdżki zastanie nas deszcz.
Na poczucie dobrostanu wpływają także znaczące dla nas zachowania. Wpływ ten zależy od tworzonego przez nas obrazu samych siebie, a w tym składającego się na niego systemu wyznawanych wartości. Ważne jest także poczucie autonomii w momencie podejmowania decyzji o zachowaniu oraz wielkość jego wpływu. Czujemy się dobrze segregując odpady, ponieważ widzimy siebie jako człowieka czyniącego dobro, a więc po prostu jako człowieka, który jest dobry. Kiedy sami niezależnie od innych podejmujemy decyzję o rezygnacji z jednorazowych reklamówek, świadczy to o tym, że jesteśmy kimś dla kogo znaczenie ma poprawa stanu środowiska, co ponownie pcha do konkluzji, że jesteśmy dobrym człowiekiem. Ponadto osoby deklarujące przykładanie znaczenia do poprawy stanu środowiska przyznają, że lubią angażować się w działania z nim związane. Postrzegają to jako integralną część ich życia, a przez to jako aktywność wysoce rozsądną. Zachowania proekologiczne mają więc dla nich duże znaczenie, a im silniejsze ono jest, tym więcej przyjemności sprawia im ich wykonywanie. Kiedy zawodzą w swoich działaniach, wywiera to większy negatywny wpływ na ich ogólny dobrostan. Ważna jest też subiektywnie spostrzegana wielkość wpływu podejmowanych zachowań. Na nasze dobre samopoczucie większy efekt wywierają myśli dotyczące tego, jak bardzo udało nam się ograniczyć emisję CO2 niż tego ile to ograniczenie rzeczywiście wynosiło.
Więcej informacji dotyczących tego zagadnienia możecie znaleźć w książce „Handbook of Environmental Psychology and Quality of Life Research” pod redakcją Ghozlane Fleury-Bahi, Enric Pol i Oscar Navarro.