Wspominaliśmy już wcześniej na naszej stronie o książce „Najmądrzejszy w pokoju” Thomasa Gilovicha i Lee Rossa. Dziś przybliżmy proponowane przez Autorów najważniejsze sposoby pomagające przezwyciężyć bariery psychologiczne w rozwiązywaniu konfliktów.
Gilovich i Ross podkreślają, że na drodze do rozwiązania konfliktu, każda strona usiłuje dowiedzieć się czym kieruje się druga, przedstawiając określone propozycje. Dlaczego taka propozycja? Dlaczego teraz? Co się za tym kryje? Kiedy nie potrafimy w zadowalający sposób odpowiedzieć na postawione pytania, wówczas zazwyczaj dokonujemy subiektywnej interpretacji danej propozycji i oceniamy ją za mniej istotną niż mogłoby się wydawać. Nasuwa się więc fundamentalne pytanie, jak można poradzić sobie z tymi przeszkodami w rozwiązywaniu konfliktów? Autorzy zwracają uwagę na trzy ważne obszary.
1. Pomocą w rozwiązywaniu sytuacji konfliktowej może stać się mediator/ka. Działania tej osoby uświadamiają nam, że druga strona zdaje sobie sprawę z okoliczności konfliktu i z tego, że aby dojść do porozumienia czasami konieczne jest pójście na kompromis.
2. Otwarty i szczery komunikat w kierunku drugiej strony konfliktu i przyznanie, że nasze ustępstwo wynika z wyrażonych przez nią priorytetów i życzeń. Takie postępowanie może sprawić przychylniejsze patrzenie na nas i rozwiązanie problemu atrybucji. Co więcej, uwzględnienie celów drugiej strony może przełożyć się na lepsze relacje i większą sympatię stron konfliktu.
3. Przekonanie stron konfliktu o konieczności rozwiązania sytuacji w trybie pilnym. Świadomość, że druga strona, tak samo jak i my, zdaje sobie sprawę z konieczności osiągnięcia porozumienia, stawia przedstawiane przez nią propozycje w innym świetle. Naglący czas zmniejsza występowanie reaktywnej dewaluacji. Każda ze stron zakłada, że dokonują wszelkich starań by dojść do porozumienia, co sprzyja osiąganiu celu.
Autorzy książki zwracają też uwagę na lekcje płynące z historii, opisując momenty, kiedy doświadczenie daje początek teorii. Poniżej opiszę trzy przykładowe, ważne momenty, pokazujące możliwość przełamania impasu w relacjach międzygrupowych.
1. Wspólne dążenie do znośnej przyszłości. Co stoi za sukcesem Mandeli? Z pewnością przyczyn jest wiele, ale jednym z jego atutów był sposób negocjowania. Walcząc o lepszą przyszłość czarnoskórych mieszkańców RPA w sposób jasny i klarowny zaproponował drugiej stronie wypracowanie możliwości – znośnej wspólnej przyszłości. Nie polegała ona na przedstawieniu żądań i roszczeń. Natomiast na przedstawieniu drugiej stronie wizji przyszłości, wspólnej przyszłości. Badania pokazują, że przed rozpoczęciem spotkania warto przygotować się do wyjaśnienia jak proponowana przez nas opcja zmieni funkcjonowanie drugiej strony. Dlaczego opcja jest korzystna? Jakie aspekty zmienią się na lepsze? Co nowego wnosi ta propozycja? Bez takiej analizy zwiększamy tylko prawdopodobieństwo, że obawy naszych partnerów negocjacji jedynie się umocnią.
2. 49% a 51%. Zmiana działania nie wymaga całkowitej przemiany, a może jedynie polegać na drobnym, lecz znaczącym wzroście. Pozornie niewielka zmiana może otworzyć nowe możliwości lub wręcz przeciwnie, jak wskazują autorzy, pozamykać inne opcje. David Ervin – północnoirlandzki lojalista i dawny bojownik, po swoim wykładnie na Uniwersytecie Stanforda usłyszał pytanie od jednego ze słuchaczy: „co sprawiło, że z bojownika używającego karabinów i bomb przeistoczył się w ważnego polityka, z oddaniem dążącego do pokojowego rozwiązania konfliktu, który ciągnie się od tak dawna?” Odpowiedział: „różnica między 49% a 51%”. Na uzasadnienie swoich słów dodał, że gdy był w zaledwie 51% pewien swojego wcześniejszego podejścia czyniło go to „stuprocentowym terrorystą”, podczas gdy teraz ponownie jest zaledwie w 51% pewien, że w pokojowy sposób może osiągnąć cel – i czyni go to „stuprocentowym politykiem i działaczem na rzecz pokoju”.
3. Wyjście z impasu przez zachowanie niezgodne z oczekiwaniami. W trwających konfliktach, gdzie żadna ze stron nie chce ustąpić, gdyż takie posunięcie uważa za oznakę słabości, pomóc może nieoczekiwana zmiana zachowania. Tzw. zachowania niezgodnego z oczekiwaniami. Taka postawa jednej ze stron pozwala spojrzeć na nią z większą ufnością i niejako „rozmraża” zamrożony proces negocjacji.
[Pola Weiner]
Na podstawie książki: Thomas Gilovich, Lee Ross (2017). Najmądrzejszy w pokoju. Jakie korzyści możemy czerpać z największych odkryć psychologii społecznej. Sopot: Smak Słowa