Przyjmowanie społecznej perspektywy oznacza, że staramy się zrozumieć co myśli i czuje inna osoba. Wyniki badań pokazują, że przyjmowanie perspektywy innych osób jest ważnym procesem wpływającym na relacje między ludźmi. Na przykład poprzez hamowanie agresji, czy ograniczenie myślenia stereotypowego. Im bardziej koncentrujemy się na sytuacji drugiej osoby, tym bardziej skłonni jesteśmy zauważać emocje innych ludzi. Jak pokazały badania przeprowadzone przez Annę Szuster, Alicję Gniewek i Agnieszkę Wojnarowską, przyjmowanie perspektywy innych osób może także być związana z tym, że myślimy o tych osobach bardziej pozytywnie. Co więcej, będziemy w stanie nabrać dystansu w stosunku do osób spoza naszej grupy społecznej i w ten sposób ograniczyć myślenie oparte na stereotypach.
W pierwszym badaniu opisanym na łamach Psychologii Społecznej, wzięło udział 94 studentów. Badacze przewidywali, że jednostki, które będą w stanie przyjąć perspektywę innej osoby, częściej będą dostrzegały emocje, które odczuwają przedstawiciele innych grup. Osoby badane zostały poproszone o wypełnienie kwestionariuszy. W pierwszej kolejności oceniały one to, jak często studenci z tej samej uczelni przeżywają poszczególne emocje. Następnie szacowano, jak często przeżywają te emocje studenci z innych uczelni. Po upływie tygodnia osoby badane były proszone o przeczytanie opowiadania, w którym bohater, podczas niepewnej pogody, wyszedł na wędrówkę po górach i nie wrócił na noc. Po przeczytaniu opowiadania osoby badane wskazywały, co zrobiłyby w takiej sytuacji.
Wyniki tego badania pokazały, że im bardziej studenci byli w stanie wczuć się w sytuację osoby z opowiadania, tym silniejsze emocje przypisywali osobom z innych uczelni. Zależność ta dotyczyła emocji pozytywnych. Oznacza to, że osoby które potrafią przyjąć odmienną perspektywę są bardziej tolerancyjne i unikają myślenia stereotypowego.
Celem drugiego badania była analiza związku między empatia a spostrzeganiem i oceną ocenami osób wyznających inną religię. Na początku osoby badane wypełniły kwestionariusz empatii. Podczas kolejnego spotkania badani obejrzeli film, którego bohaterka, młoda Polka, zmieniła wyznanie z katolicyzmu na islam. Kobieta opowiadała o swoich doświadczeniach, zarówno pozytywnych jak i negatywnych. Po obejrzeniu filmu badani byli proszeni o ocenę bohaterki filmu. Okazało się, że osoby które charakteryzowały się większą empatią, wyżej oceniały kobietę przedstawioną w filmie.
Podsumowując, przyjmowanie perspektywy innych osób niesie za sobą pozytywne konsekwencje. Jak podaje Anna Szuster, skoncentrowanie się na sytuacji innej osoby, nie tylko wiąże się z dostrzeganiem emocji przeżywanych przez inne osoby, ale też z przypisywaniem bardziej pozytywnych cech osobom spoza naszej grupy. W ten sposób przyjmowanie perspektywy może ułatwiać unikanie myślenia stereotypowego.
[Anna Ussorowska]
Na podstawie:
Szuster, A., Gniewek, A., Wojnarowska, A. (2016). Przyjmowanie perspektywy społecznej: o egzocentryzmie i empatii jako dyspozycyjnych przejawach procesu i ich związkach ze spostrzeganiem innych. Psychologia Społeczna, 39, 399–413.
Cały tekst dostępny na stronie: http://spbulletin.com/art/39_2016 @SocPsychBulletin